E-Ticaret Nedir?
Tüketiciler açısından tanımlama yapılırsa e-ticaret, internet ortamında tüketicilerin belirli sistemler üzerinde gerçek veya sanal ürünleri ya da hizmetleri para karşılığında satın alması işlemidir. Aynı ortamda firmaların birbirleri ile yaptığı ticarettir. Kısaca tanımlayacak olursak e-ticarete, ticaretin elektronik versiyonu diyebiliriz. Bu tanımın dünyaca kabul görmüş kurumlar tarafından daha resmi şekilde olanı ise şöyledir;
OECD (İktisadi İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı): Sayısallaştırılmış yazılı metin, ses ve görüntünün işlenmesi ve iletilmesine dayanan tüketiciler, firmaları ve kurumları ilgilendiren tüm ticari işlemlerdir. OECD, e-ticaret sürecini ise şu şekilde tanımlamıştır;
- Ticaret öncesi firmaların ve tüketicilerin elektronik ortamda bilgilenmesi ve araştırma yürütmesi,
Ödeme sürecinin yerine getirilmesi, - Taahhüdün yerine getirilmesi, mal veya hizmetin tüketiciye teslimi, Satış sonrası bakım, destek, vb. hizmetlerin sağlanması.
E-Ticaretin Türleri
E-Ticaret ticaret tarafları bakımından dörde ayrılır.
- Şirketler Arası (B2B- Business To Business) Elektronik Ticaret
- Şirket-Tüketici Arası Elektronik Ticaret
- Şirket-Kamu İdaresi Arası Elektronik Ticaret
- Tüketici-Kamu İdaresi Arası Elektronik Ticaret
1 ve 4. şıklarda belirtmiş olduğumuz türler, ticaret hacmi nedeniyle diğer türlerden daha çok gelişmiştir. Yapılan araştırmalar göre, e-ticaret sitelerinden alışveriş yapanların % 50’sini 25-35 yaş aralığındaki kişilerin oluşturduğu söylenmektedir. Elektronik Ticaret İşletmecileri Derneği’nin yapmış olduğu araştırmaya göre, e-ticaret sitelerini kullanan kadınlar en çok giysi ve dekoratif ürün alışverişi yaparken, erkekler daha çok fonksiyonel ve teknolojik ürünler satın almaktadır. Türkiye’deki Internet üzerinden alışverişin % 77’sinin Marmara , İç Anadolu ve Ege olmak üzere 3 bölgede yapıldığı belirtilmektedir. Bu 3 bölgeden Marmara % 48’lik oran ile e-ticaretin en yoğun yapıldığı bölgelerin başında gelmektedir. Marmara Bölgesini % 16 ile İç Anadolu ve % 13 ile Ege Bölgesi izlemektedir.
Son dönemlerin en popüler alışveriş yöntemi olan online alışverişler, birçok kişi için bulunmaz bir nimettir. İnternetten alışveriş hem zaman hem mekan olarak bize her yerde ve her saatte alışveriş yapabilmeyi olanaklı kılmaktadır. Amaca yönelik yapılan alışverişlere göre alışveriş siteleri mevcuttur. Tüketiciler de bu ihtiyaçlarına göre alışveriş sitelerine yönelmektedirler. Ancak internetten alışveriş yaparken birçok dolandırıcı kol gezmektedir. Ya da büyük firmalar bile tüketicilerin aleyhine göre işlemler yapılmaktadır. Bu noktada tüketicilerin bilinçli olması oldukça önemlidir. tüketiciler e- ticaret sitelerinde alışveriş yaparken, haklarından haberdar olursa daha güvenle alışveriş yapacaklardır. İşletmeciler de buna bağlı olarak daha dikkatli olacaklardır. Gelelim internetten alışverişte tüketici haklarına;
Cayma hakkı, tüketicinin korunması hakkında kanun, hem de mesafeli satışlar yönetmenliğinde detaylı düzenlenen bir husustur. Ve ne yazık ki birçok tüketici tarafından halen tam olarak detaylı bilinmemektedir. E-Ticaret sitelerinde cayma hakkının detaylarını ön bilgilendirme formları ve mesafeli satış sözleşmelerinde bulabiliriz.
Cayma Hakkı
Cayma hakkı ile tüketici hiçbir gerekçe göstermeden, teslim aldığı tarihten itibaren 14 gün içinde iade edebilir. Alıcı, satıcıya bu bildirimi 14 gün içinde yapmalıdır. Satıcı da alıcının talebi altıktan en geç 10 gün içinde, alıcıya hiçbir masraf yükletmeksizin iadesi ile sorumludur. Cayma hakkı maalesef her ürün için geçerli değildir. Firmalar bu kriterleri mesafeli satış sözleşmesinde belirtmektedir.
Cayma Hakkının Geçerli Olmadığı Ürünler
- Kişiye özel olarak üretilen veya özel hale getirilen ürünler
- Niteliği itibariyle geri gönderilmeye elverişli olmayan ürünler(iç çamaşırı, kozmatik gibi)
- Alıcı tarafından açılmış olan veya son kullanma tarihi geçme ihtimali olan ürünler
- Çabuk bozulma tehlikesi olan veya son kullanma tarihi geçme ihtimali olan ürünler
- Fiyatı borsa veya teşkilatlanmış diğer piyasalarda belirlenen ürünler
- Tatil kategorisinden satın alınan otel, gezi ve uçak bileti gibi ürünler
Ayıplı Ürün
Ayıplı ürün tüketiciye teslim edilen ürünün vaat edilen ürün ile aynı olmaması, belirtilen kriterleri karşılamaması ayıplı ürün olarak değerlendirilir. Eğer satın alınan üründe çıplak gözle görülen bir hasar veya sorun varsa açık ayıp söz konusudur. Bu durumda tüketici 30 gün içinde bu durumu satıcıya bildirmekle yükümlüdür, aksi halde ürünü kabul etmiş sayılır. Eğer bir ürün tüketicinin eline ulaştıktan sonra kullanılmaya başlarda ve ürün kullanıldıkça ayıp ortaya çıkıyorsa gizli ayıp olmaktadır. Bu durumda tüketici, ürünü teslim aldıktan itibaren 2 yıl içinde satıcıya bildirim yapılır.
Tüketici Hakem Heyeti ve Tüketici Mahkemeleri
Hakem heyeti bir mahkeme değil, karar merciidir. Dolayısıyla verilen kararlar kesin değildir ve itiraz edilebilir. 2017 yılı itibariyle, 3610 TL altında ki uyuşmazlıklar için tüketici hakem heyetine başvurabilir. Bu rakamın üstünde ise tüketici mahkemelerine başvurabilecektir.
Kargo Teslimatı Sırasında Haklar
Tüketici, kargosunu teslim aldıktan sonra kargoyu açıp kontrol etmelidir. Ardından teslim alındığına dair imza atmalıdır. Kargoyu kontrol ettiği sırada eğer bir hasar çıkarsa tüketici bir hasar veya eksik görürse kargoyu teslim almadan iade etme hakkına sahiptir. Bu durumda kargo firması yetkilisi tarafından “Hasar Tespit Tutanağı” hazırlatma hakkı vardır.
Satıcıdan İletişim Bilgisi Alma Hakkı
Yeni yönetmenlik ile birlikte E- ticaret siteleri iletişim bilgilerini vermeleri zorunlu tutulmuştur. Bu nedenle de tüketiciler internetten alışveriş yapacakları sitenin iletişim bilgilerini talep etme hakları bulunmaktadır.
Garanti Belgesi Talep Etme Hakkı
Satın aldığınız ürünlerin garanti belgelerini de satıcı firmadan talep etme hakkınız bulunmaktadır. Ürünün satın alındığı sırada da, satış sözleşmelerinde garanti belgesinin yer alması gerekmektedir.
Ön bilgilendirme Formu ve Mesafeli Satış Sözleşmesi
Ön bilgilendirme formu ve mesafeli satış sözleşmeleri, tüm E- Ticaret şirketlerinin tüketicilere sunmakla yükümlü olduğu belgelerdir. Bu belgelerin bulunmaması halinde, bu E- Ticaret sitelerinden alışveriş yapılmaması gerekmektedir. Bu belgelerin olmaması tüketici hukukunu ihlal etmek demektir. Alışveriş yapmadan önce mutlaka bu sözleşmelerin kontrolü tüketiciler tarafından yapılmalıdır.
Elektronik ticarette hemen her konuda tüketici mağduriyeti yaşanmaktadır. İnternet ortamının neden olduğu güvenlik ve gizlilik sorunları olmak üzere çeşitli nedenlerle sorunlar yaşanmakta ve tüketiciler mağdur edilmektedir.
Elektronik Ticarette Tüketicilerin Yaşadığı Mağduriyetler Nelerdir?
- Tüketiciler bir sipariş vermedikleri halde internet şifresi çalınarak alışveriş yapılmakta ve bu alışverişi yapan kişi yapılan alışverişi yapan kişi yapılan alışverişin borcunu, şifresini çaldığını tüketici adına çıkartmalıdır.
- Tüketicilerin E-Ticaret yoluyla bir bedel ödediği halde, sipariş verilen ürün kendisine gönderilmemekte ya da siparişini verdiği hizmet ilgili firma tarafından tüketiciye verilmemektedir.
- Elektronik ticaret yoluyla alışveriş yapan tüketicinin kredi kartı hesabından birden fazla çekim yapılabilir.
- Tüketiciye istediği üründen farklı ürün gönderilebilmektedir.
Tüketicinin Mağdur Olmaması İçin Dikkat Etmesi Gerekenler Nelerdir?
- Tüketici sözleşme yaparken, en azından kendisi için sözleşmenin esaslı şartını oluşturan hususlarda satıcı ya da sağlayıcı kurum tarafından gerekli bilgilendirmeyi almaya dikkat etmeli. Özellikle, satıcının ismi, ulaşabileceği adresi ve telefonu, satın aldığı mal veya hizmetin özellikleri, ödenecek bedelin ve ödeme şeklinin ayrıntısı, kargo ücretinin kime ait olacağı, garanti şartları ve benzeri hususların sözleşmede yer almasına özen göstermeli.
- Satın alınan mal veya hizmetin kusurlu olduğunu fark eden tüketicinin öncelikle o mal veya hizmeti aldığı satıcı veya kurumla görüşmesi gerekiyor. Bu tür görüşmelerde malın iadesi, malın yenisi ile değiştirilmesi, malın tamiri, malın özrü kadar değerinden indirilmesi gibi yasal hakları bildiğini belirtmesi gereken tüketicinin, seçim haklarını da belirtmesi şarttır.
- Özellikle satın alma öncesi tüketiciler tercih ettikleri sitenin SSL sertifikasını kontrol etmeli veya sitenin 3D Secure sistemini kullanıp kullanmadığına dikkat etmelidir.
